Υεμένη, μια χώρα από άλλο πλανήτη

Πρόλαβα και την είδα, πρόλαβα και την έζησα!! Αυτή την μαγική χώρα, με την άγρια φύση, την μοναδική αρχιτεκτονική και τους απίστευτα ζεστούς ανθρώπους με τα δικά της αυστηρά ήθη που δεν βιάζονται καθόλου να συναντηθούν με τον κόσμο της Δύσης. Μια χώρα από άλλο πλανήτη, με εικόνες μιας άλλης εποχής.

"Χάσατε όσοι δεν την έχετε επισκεφτεί!! Γιατί όταν θα πάτε δεν θα δείτε την χώρα που είναι σήμερα! Αν μπορείτε να πάτε τώρα … φύγετε αμέσως" διάβασα το Οκτώβριο του 2010 σε ένα άρθρο ενός γνωστού ταξιδιωτικού οδηγού. Και έφυγα αμέσως, και πρόλαβα και την έζησα …..πόσο τυχερή, σε δύο μήνες ο πόλεμος φούντωσε, εμφύλιος, Αλ Κάιντα, ολόκληρες περιοχές αποκλείσθηκαν, ανθρωπιστική κρίση, η Υεμένη που λάτρεψα δεν υπάρχει πια…

Την χώρα αυτή με την βαριά ιστορία, που ξεκινά τουλάχιστον χίλια χρόνια πριν από τη γέννηση του Χριστού, που τον 1ο αι. π.Χ. ένας Έλληνας την ονόμασε Ευδαίμονα Αραβία, όταν αντίκρισε τις πράσινες κοιλάδες της και το φυσικό της πλούτο. Από τότε αμέτρητοι εξερευνητές και κυνηγοί του ονείρου, σαν κι εμένα, έφτασαν εδώ, ενώ παραμύθια από τις «Χίλιες και μία νύχτες» μπερδεύουν το μύθο με την πραγματικότητα, τυλίγοντας την Υεμένη με ένα γοητευτικό πέπλο μυστηρίου. Η Βίβλος και το Κοράνι μιλάνε για μια χώρα ονειρεμένη, το βασίλειο της βασίλισσας του Σαβά (Sheba), των Qataban, Himyar και Hadhrami.

Εδώ ένας από τους πιο γνωστούς «δρόμους» του κόσμου, ο «Δρόμος του Λιβανιού και του Χριστού» από τον οποίον περνούσαν πολλά καραβάνια και χιλιάδες καμήλες, που πεζοπορούσαν για πολλούς μήνες για να φτάσουν στις ακτές της Μεσογείου. Οι έμποροι της Αραβίας κρατούσαν καλά φυλαγμένο το μυστικό του καφέ, του λιβανιού και του μύρου, αγαθών περιζήτητων τότε στην Ευρώπη και στη Μέση Ανατολή. Από την Υεμένη πέρασαν διάφορες τοπικές δυναστείες αλλά και ξένοι κατακτητές, όμως καταλυτική ήταν η επικράτηση του Ισλάμ κι η επιρροή του στη διαμόρφωση της Υεμενιτικής κοινωνίας που διέπεται από αυστηρούς κανόνες, που την κρατάνε πίσω, καθιστώντας την ένα μυστηριώδη τόπο για μας τους δυτικούς.

Κανένας τόπος δεν έδειξε τόσο μεγάλη αντοχή στη φθορά του χρόνου. Άνθρωποι μοναδικοί, παθιασμένοι με ξεχωριστές συνήθειες, ηλιοκαμένες φιγούρες με φιλόξενο χαμόγελο και μαυροντυμένες γυναίκες απόγονοι της βασίλισσας του Σαβά .

Ανδρικές φιγούρες με σκαμμένα πρόσωπα, με γένια, με το keffieh ή το alqaweq στο κεφάλι, ετοιμοπόλεμοι με το χαρακτηριστικό υεμενίτικο σπαθί, στολισμένο με πετράδια, την τσαμπίγια (jambiya), περασμένη μέσα από μια χρυσοκέντητη ζώνη της futa ή του ma'wazz, ένα ύφασμα που το τυλίγουν σαν φούστα γύρω από τη μέση τους και κρέμεται πάνω από το thobe, το μακρί καφτάνι συνήθως με μακριά μανίκια. Και η ενδυμασία ολοκληρώνεται με ένα συνήθως φθαρμένο, ευρωπαϊκού τύπου, σακάκι. Εκτός πόλεων όλοι οπλοφορούν, πιστόλια, τουφέκια, καλάσνικοφ ….κι ας απαγορεύεται…

Και γυναίκες ψηλόλιγνες μαύρες σκιές, με μαύρες κελεμπίες που αφήνουν ακάλυπτα μόνο κάτι υπέροχα μαύρα μάτια, βλέμμα κάρβουνο πίσω από την σχισμή.

Το hijab και ειδικά το niqab, το ολόσωμο ρούχο που τις καλύπτει από την κορυφή ως τα νύχια αφήνοντας ακάλυπτα μόνο τα μάτια τους, το αποχωρίζονται μόνο μέσα στο σπίτι και στις συναντήσεις-πάρτυ γυναικών για τα προξενιά. Εδώ εμφανίζονται με έξωμα, φανταχτερά φορέματα σε εντυπωσιακούς χρωματισμούς αφού, το νυφοπάζαρο καλά κρατεί, και οι γυναίκες της οικογένειας του υποψήφιου γαμπρού, συνήθως η μητέρα και η αδελφή, επιλέγουν την μέλλουσα νύφη σε αυτές τις συναντήσεις.

Τα φανταχτερά φορέματα τα είδα και με εντυπωσίασαν στα souqs, τις αγορές τους, πλάι-πλάι με το λιβάνι και τα μύρα, τη χένα, τον καφέ και τα βότανα, τους χουρμάδες, την σταφίδα και τα φιστίκια, τα χρυσά κουμπιά, τα υπέροχα ασημένια βεδουίνικα κοσμήματα, αλλά και τις τσαμπίγια (jambiya) και τα καλάσνικοφ- τα όπλα πωλούνται παντού εδώ!

Αλλά και το κάτ (khat) σε σωρούς, το εθνικό τους ναρκωτικό, το δεύτερο παράδοξο αυτής της χώρας μετά την οπλοφορία. Παντού άνδρες με μια τεράστια μπούκα με τα πράσινα λογχοειδή φυλλαράκια του κάτ στο ένα τους μάγουλο.

Τους συναντάς παντού, οδηγώντας, περπατώντας, ύπτιους αλλά κυρίως ξαπλωτούς, αραχτούς σε όλες τις στάσεις, στις ψάθες και στα κρεβάτια των καφενέδων, σε μια μόνιμη κατάσταση μέθης και αποχαύνωσης!

Άνθρωποι και ζώα συμβιώνουν αρμονικά, μέσα στις πόλεις και τα χωριά.

Παιδιά παντού, άπειρα παιδιά, αθώα προσωπάκια, ίδια με τα παιδιά όλου του κόσμου.

Αρχιτεκτονική κορυφαία, κάθε πόλη και μια άλλη αρχιτεκτονική, μια άλλη ατμόσφαιρα, ανάλογα με την περιοχή. Πολυώροφα κτίρια-οχυρά, όπου συμβιώνουν πολλές οικογένειες συγγενών συνήθως, συνθέτουν καστροπολιτείες, λόγω της διαρκούς εμπόλεμης κατάστασης και τις διαμάχες ανάμεσα στις φυλές. Λιτά στο εσωτερικό τους, αλλά με προσόψεις έντονα διακοσμημένες συνήθως, να έχουν την χαρακτηριστική ανατολίτικη διακόσμηση με τα στρογγυλά ή τοξωτά παράθυρα και με τις σκαλιστές mashrabiya, για την απόκρυψη της ιδιωτικής ζωής. Και οι πόρτες αριστουργήματα μιας άλλης εποχής, παλιές ολοσκάλιστες, να μην μοιάζει η μια την άλλη

Soura soura οι πρώτες λέξεις που άκουσα φτάνοντας από έναν ντροπαλό υπάλληλο του μουσείου της Σαναά (Sana’a), το πρώτο μέρος που επισκέφτηκα, λίγες ώρες μετά την άφιξη μου. Ήμουν ενήμερη, λατρεύουν να τους φωτογραφίζεις, οι άνδρες μόνο, οι γυναίκες ενοχλούνται αφάνταστα, οι Βεδουίνες με τα υπέροχα ψηλά καπέλα σε διώχνουν πετώντας πέτρες… Κι αφού φωτογράφησα τον υπάλληλο, εκείνος με οδήγησε στον τελευταίο όροφο – που πήγαινα η άμυαλη, η παρέα μου είχε φύγει- με ανέβασε σε ένα σκαμνάκι, επαναλαμβάνοντας το soura soura, και άνοιξε ένα παράθυρο και συγχρόνως την ψυχή και την καρδιά μου να ερωτευτώ αυτόν τον μαγικό τόπο.. Από αυτό το παράθυρο, εκεί ψηλά εκείνο το πρωινό του Οκτώβρη πρωτοείδα, πρωτοθαύμασα την Σαναά, την πρωτεύουσα που ίδρυσε ο Shem, ο γιος του Νώε, μετά τον Κατακλυσμό, σε υψόμετρο 2.200 μέτρα. Για κάποιους είναι το «μαργαριτάρι» της Αραβίας, για την UNESCO Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς.

Ένα ζωντανό μουσείο, που τίποτα δεν έχει αλλάξει από την εποχή της Παλαιάς Διαθήκης. Τα πυργοειδή, πολυώροφα. πλινθόκτιστα κτίρια του 10ου αιώνα της Παλιάς Πόλης, με τη χαρακτηριστική εξωτερική γύψινη και πλίνθινη διακόσμηση με γεωμετρικά σχήματα. Έχει βομβαρδιστεί επανειλημμένα τα τελευταία χρόνια, άγνωστο το ποσοστό των κατεστραμμένων κτιρίων.

Κοντά στην Σαναά, σήμα κατατεθέν της περιοχής αλλά και όλης της Υεμένης το Dar al Hajar, γνωστό και ως “Παλάτι του Βράχου”, ένα πενταόροφο κτίσμα που χτίσθηκε το 1930 πάνω σε προϊστορικά ερείπια και σε έναν βράχο, για θερινή κατοικία του ιμάμη.

Από την Σαναά, συνοδεία αστυνομικής δύναμης, ξεκίνησε ο δακτύλιος της περιπλάνησή μου σε αυτή την υπέροχη χώρα, με τις εντυπωσιακής μορφολογίας ερήμους και οάσεις, τα άγριας ομορφιάς πανύψηλα βουνά, τις παραλίες με την κατάλευκη άμμο και τα γαλαζοπράσινα νερά και τις πόλεις με την μοναδική αρχιτεκτονική που διατηρούνται αναλλοίωτες εδώ και χιλιάδες χρόνια. Λίγα τα μέρη που βγήκαν εκτός προγράμματος λόγω μεγάλης επικινδυνότητας και πολέμου, όπως η μυθική Marib και η διαδρομή Bir Ali – Aden αντίστοιχα.

Ο πρώτος σταθμός της κυκλικής διαδρομής η κοιλάδα του Ουάντι Χαντραμούντ (Wadi Hadramawt) με την απόκοσμη ομορφιά και την Παλιά Πόλη της Σιμπάμ (Shibam), το “Μανχάταν της ερήμου”, με τις 500 παραδοσιακές πυργοειδείς κατοικίες της από λάσπη άμμου και άχυρο να υψώνονται έως και 10 ορόφους μέσα από μια θάλασσα άμμου. Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO κι αυτή.

Το Wadi Hadramawt αποτελούσε τμήμα του δρόμου των καραβανιών με τα μυρωδικά και το λιβάνι, με ιστορία του ανάγεται στα πρώτα χρόνια της ανθρωπότητας και θεωρείται το μέρος που αναφέρεται στη Γένεση της Παλαιάς Διαθήκης σαν Hazarmaveth.

Κάπου εκεί δίπλα η Σεγιούν (Seiyun), η μεγαλύτερη πόλη της κοιλάδας με το υπέροχο παλάτι του σουλτάνου και τα γραφικά souqs. Και η Ταρίμ (Tarim), η 3η σημαντική πόλη και το πνευματικό κέντρο της κοιλάδας, με κτίρια αποικιακού ρυθμού σε συνδυασμό με Ινδονησιακά και Υεμενίτικα αρχιτεκτονικά στοιχεία

Παραπόταμος του Wadi Hadramawt το Wadi Dawan με υπέροχα στολίδια το εντυπωσιακό χωριό από λάσπη Al-Hajarayn, που σκαρφαλώνει στην άκρη ενός γκρεμού και είναι από τα παλαιότερα χωριά της περιοχής, αλλά και το πολύχρωμο παλάτι στο χωριό Khaila, Buqshan Hotel πλέον.

Αλλά το διαμάντι του Wadi Dawan είναι το Haid Al-Jazil, ένα χωριό σκαρφαλωμένο εξ ολοκλήρου σε έναν ογκόλιθο. Πάθος των Υεμενιτών να κτίζουν πάνω σε πέτρινους όγκους.

Από την Mukalla, το γραφικό λιμάνι με τις, παραλίες και τα ξεχασμένα resorts , συνοδεία και στρατού –πέραν της αστυνομίας- πήγαμε στο Bir Ali, ανεβήκαμε στον πλημμυρισμένο με θάλασσα κρατήρα του ηφαιστείου, του οποίου η φυσική ομορφιά είναι εξίσου εντυπωσιακή με τα μισοσκεπασμένα από την άμμο της ερήμου και της θάλασσας απομεινάρια της ιστορικής πόλης Quana, το αρχαίο λιμάνι του λιβανιού, κάτω από αυτό. Τεράστια μαύρα ηφαιστιογενή βράχια, άσπροι αμμόλοφοι που φθάνουν μέχρι τη θάλασσα και ο γαλανός Ινδικός ωκεανός στο βάθος. Η θάλασσα ονειρεμένη, η άμμος κάτασπρη, πούδρα κοχυλιών και κοραλλιών, δεν αντισταθήκαμε στον πειρασμό και κολυμπήσαμε!

Και μετά αεροπορικώς – εκεί δίπλα γινόταν πόλεμος- φτάσαμε στο Άντεν (Aden) το παλιό ένδοξο λιμάνι, το Άντεν του Arthur Rimbaud, και ακολούθως το Al Kaedah, τόπο καταγωγής του Bin Laden, και η Ιμπ (Ibb) και η πανέμορφη Τζίμπλα (Jibla), με τα τριώροφα με λευκές πέτρινες προσόψεις καστρόσπιτα της, Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO. Εδώ ο Paolo Pasolini γύρισε σκηνές για τη ταινία του "Χίλιες και μία Νύχτες".

Επομένη η Ταίζ (Taiz), η πιο δυτικοποιημένη πόλη της χώρας με διάσπαρτο το αραβικό στοιχείο, και καθ’ οδό θαυμάσαμε την Ιστορική Πόλη της Ζαμπίντ (Zabid), την τρίτη προστατευόμενη από την UNESCO πόλη της Υεμένης, παλαιά πρωτεύουσα της Υεμένης και έδρα ενός από τα αρχαιότερα και πλέον φημισμένα πανεπιστήμια του ισλαμικού κόσμου.

Και κατόπιν φτάσαμε στην Χουντέιντα (Hodeidah), το μεγάλο λιμάνι με την μοναδική ψαραγορά.

Από την Χουντέιντα κατευθυνθήκαμε ανατολικά, προς την Σαναά, και η περιοχή έχει έντονα Αφρικάνικα στοιχεία, με πολλούς αφρικανούς μετανάστες. Το χρώμα της επιδερμίδας σκουραίνει, το niqab των γυναικών αντικαθίσταται από πολύχρωμα ρούχα, με το κεφάλι πάντα καλυμμένο.

Και σκαρφαλώσαμε στα ονειρεμένα βουνά Haraz, ορεινό τοπίο ασύγκριτης ομορφιάς, μαγικές καστροπολιτείες με καταπληκτική αρχιτεκτονική, σκαρφαλωμένες στα 2.500 μέτρα, η Μανάκα (Manakha) και το πετράδι της Υεμένης η μοναδική Αλ Χατζάρα (Al Hajjarah)!

Και το ταξίδι προς την Σαναά συνεχίστηκε σε τοπίου ονείρου και μοναδικές εμπειρίες ακόμα και σκοποβολής με καλάσνικοφ!!

Και βόρεια της Σαναά και του ορεινού όγκου Haraz οι υπέροχες καστροπολιτείες Χαμπάμπα (Hababa) με την τεράστια στέρνα της και η Καουκαμπάν (Kawkaban) κρεμασμένη στα 3.000 μέτρα σου να σου προκαλεί ίλιγγο.

Και η πανέμορφη Θούλα (Thula), Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO κι αυτή.

Επιστροφή στη Σαναά κι εγώ έχω περάσει σε άλλη διάσταση, στην εποχή της Βίβλου, ταπεινός θεατής μια άλλης εποχής και λάτρης ενός απόκοσμου τόπου.

Η άλλοτε Ευδαίμων Αραβία με την βαριά ιστορία, που γίνεται ένα με το μύθο και τη μαγεία, μου χάρισε και έζησα εμπειρίες και εικόνες τοπίου και αρχιτεκτονικής πόλεων αλλά και καθημερινότητας υπέροχων ανθρώπων ενός άλλου πλανήτη, που ρίζωσαν σαν έμμονες ιδέες στη μνήμη και στην καρδιά μου.

Πότε άραγε θα βγει από την δίνη του ολέθρου που βρίσκεται …..θα είναι άραγε η Υεμένη μου ; Αμφιβάλλω…

TOP